Yürümenin Felsefesi, Frederic Gros

Yürüyüşten hakkıyla keyif alabilmek için yalnız olmak gerekir. İki kişi bile olsa yürüyüşe grup halinde çıktıysanız, buna sadece lafta yürüyüş denir, esasında pikniğe çıkmışsınızdır. Yürüyüşe yalnız çıkılmalıdır, çünkü yürürken özgürlük elzemdir, çünkü keyfinize göre durabilmeli devam edebilmeli, istediğiniz yola sapabilmelisinizdir, çünkü ritminizi bizzat kendiniz belirleyebilmelisinizdir.

— Frederic Gros

Merhaba

Yürümek, sadece bir yerden bir yere gitmek değil, dünyayla ve kendimizle kurduğumuz ilişki biçimidir. Frédéric Gros’un Yürümenin Felsefesi adlı eseri, yürümenin yalnızca bedensel bir etkinlik değil, aynı zamanda düşüncenin derinleştiği, benliğin çözüldüğü ve içsel sessizliğin duyulabildiği bir alan olduğunu inceler. Bu kitapta Nietzsche dağlarda yürür, Rousseau ormanlarda düşünür, Kant her gün aynı saatte yürüyüşe çıkar. Gros, yürüyüşün ritminde felsefenin nabzını dinler.

Gros’a göre yürüyüş, modern zamanın hızına bir başkaldırıdır. Zihni değil zamanı yavaşlatır; tüketmeyi değil anlamayı önerir. Onun anlatımı, sessiz, içe dönük ama yoğun bir direniştir — teknolojiye, verimliliğe, telaşa karşı bir yavaşlık manifestosudur.

Neitzsche‘nin Kara Orman’da yürürken göz çukurlarına dolan mutluluk gözyaşları, Rimbaud‘un tahta ayağıyla açılacağı çöllere dair kurduğu düş, yasaklı Rousseau‘nun Alp’ler deki adımları, Thoreau‘nun Walden’deki gezintisi, Nerval’in dar sokaklardaki ayaklığı ve daha niceleri… Aylaklar, göçebeler, sürgünler, hacılar, kaçaklar, seyyahlar, münzeviler ve mülteciler yürüyorlar. Peki yürümek sadece evle iş arasında gidip gelmek, bir yerlere yetişmek ve koşuşturmak değil de evrenle özel bir ritim, akort ya da hafifleme içinde buluşmak olabilir mi? Yeryüzüyle hemhal olup kendimizi başkalaşmaya açarak yürüyebilir miyiz?

Yürümek Spor Değildir

Spor teknik, kurallar, puanlama ve rekabet meselesidir, durmadan öğrenmeyi ve çalışmayı gerektirir; duruşları tanımak, doğru hareketleri bir araya getirmektir. Doğaçlama ve yetenek çok sonra gelir.

Spor skor tutmaktır: Hangi sıralamadasın? Zamanlaman ne? Sonuç ne? Tıpkı savaşta olduğu gibi, kazanan ve kaybeden ayrımı burada da mevcuttur. Sporla savaş arasında, savaşta onura, sporda utanca dönüşen bir benzerlik bulunur: rakibe duyulan saygı, düşmana duyulan nefret.

Spor aynı zamanda dayanıklılık kazanmanın, yılmadan denemenin ve disiplinden haz almanın öğrenilmesidir. Ahlaki bir sistem, bir iştir spor.

Elbette maddi bir yönü de vardır; yorumlamalara , gösterilere dayalı bir pazardır. Performanslardan oluşur. Spor marka ve imaj tüketicilerinin üşüştüğü şaşaalı büyük törenlere zemin hazırlar. Para ruhları boşaltmak, tıp ise yapay bedenler inşa etmek için istila eder sporu.

“Yürümek spor değildir. Bir ayağı diğerinin önüne atmak çocuk işidir. Yürüyenler karşılaştığı ne bir sıralama vardır ne de puanlama. Yürüyen hangi yoldan geldiğini, en güzel manzaranın hangi patikadan görüldüğünü anlatır, görüşün hangi noktada daha iyi olduğundan bahseder.“

Buna rağmen bir aksesuar piyasası yaratılmasından geri kalınmamıştır: devrim niteliğinde ayakkabılar, inanılmaz çoraplar, müthiş sağlam pantolonlar… Alttan alta sporcu ruhu da işe dahil edilir: Yürümüyoruz artık, “trekking yapıyoruz”. Yürüyenleri kayakçı özentisi gibi gösteren ince değnekler bile satılmaktadır. Ama bu iş çok yürümez. Yürümemelidir de…

Ağırdan almak namına şimdiye dek yürümekten daha iyi bir şey bulunamamıştır. Hızlanmak mı istiyorsunuz? O halde yürümeyin , başka bir şey yapın ; tekerleklileri kullanın, kayın uçun! Yürümeyin. Ve unutmayın , yürürken takdire şayan tek şey gökyüzünün parlaklığı, manzaranın görkemidir. Yürümek spor değildir.

“Bir kez ayakları üstünde dikildi mi, olduğu yerde kalamaz insan…” 

Yürümenin Felsefi Boyutu

• Yürümek bir hafifleme biçimidir. Zihnin yüklerini adımlara dökmek demektir.
• Yürüyenler yarışmaz. Onlar anlatır, göstermez.
• Yürümek yaratıcıdır. Düşünceyi dağda, patikada, vadide yeniden inşa eder.
• Yürüyen insan (Homo Viator), evrenle uyumlanmaya çalışan bilinçli bir varlıktır.

Yürümenin Toplumsal Eleştirisi

Gros, modern spor kültürünün yürüyüşü de tüketime dönüştürdüğünü, performans ve ekipman saplantısıyla yürüyüşün içsel doğasından uzaklaştırıldığını eleştirir. Trekking, tırmanış çubuğu, teknik giysi gibi kalıpların dayattığı rekabetçi yürüyüş anlayışına karşı çıkar. Onun önerdiği yürüyüş, ağırdan alan, duran, seyreden, hatta bazen hiçbir yere varmayan bir yürüyüştür.

Yürüyüş Felsefesi, okumayanlara tavsiye, okuyanlara bilgiyi hatırlatma amaçlı. Yürümek iki mesafe arasında gidip gelmek değil yaratıcı bir eylemdir. Hem kendi yalnızlığımıza çekildiğimiz hem de toplum olarak bizi dönüştürecek bir ayağa kalkıştır. İki büklüm vücudun karşısında dikilmeye çalışan, attığı her adımda yeryüzünün gerçek bir parçası olduğunu fark eden Homo Viator’un eylemidir. Çünkü Yürüyen İnsan kendi üzerine çöken kaygı, haset ve korku yumaklarını çözer, varlığını yeryüzünün ebediyen yeni olan kalbine düğümler. Yürüyoruz, işte bu düğümü atmak için.

Eserin Günümüz İçin Önemi Nedir?

Yürümenin Felsefesi, modern yaşamın hızına ve verim saplantısına karşı sessiz, adımlı bir direniştir. Bu kitap, yalnızca yürümeyi değil, yaşamayı ağırdan alma sanatı olarak yeniden düşünmemizi sağlar. Her adım bir düşünce, her durak bir dönüşüm olabilir. Ve bazen bir adım, bir cümleden daha güçlüdür.

Bu kitap, felsefeyi koltukta okunan bir uğraş olmaktan çıkarıp, ayaklara ve nefese indirger. Düşüncenin yeryüzüyle temasını anlatır. Gros, günümüz insanının ruhsal sıkışmalarına karşı adım adım bir öneride bulunur: Yürü ve düşünme şeklin değişsin.

Frédéric Gros Hayatı ve Kariyeri

1965 yılında Fransa’da dünyaya gelen Frédéric Gros, modern felsefeyi gündelik yaşama indirgemekten çok, yaşantının kendisini felsefenin merkezine yerleştiren bir düşünürdür. Felsefe eğitimini prestijli École Normale Supérieure’de alan Gros, uzun yıllar boyunca Paris-Est Créteil Üniversitesi’nde felsefe dersleri verdikten sonra Sciences Po Paris’te öğretim üyeliğine devam etmiştir.

Gros’un adı özellikle Michel Foucault üzerine yaptığı çalışmalarla duyulmuştur. Foucault’nun düşünce mirasını sistemli bir şekilde açıklayan ve onun Collège de France’ta verdiği derslerin yayıma hazırlanmasında önemli rol oynayan Gros, Fransız entelektüel dünyasında Foucault uzmanı olarak kabul edilir. Bununla birlikte, onun yazı rotası yalnızca akademik analizlerle sınırlı kalmamıştır.

2008 yılında yayımlanan ve büyük ses getiren “Yürümenin Felsefesi”, Gros’un felsefeyi salt teorik bir uğraş olmaktan çıkarıp, bedensel bir deneyime dönüştürdüğü bir dönüm noktasıdır. Nietzsche’nin dağ yollarında, Rousseau’nun orman patikalarında, Thoreau’nun Walden gölündeki yürüyüşlerinde; düşüncenin yalnızlık, doğa ve zamanla kurduğu ilişkiyi yeniden yorumlamıştır.

Frédéric Gros’un yazı dili hem sade hem de şiirseldir. Onun metinlerinde yürümek, sadece bir yer değiştirme değil; bir kendilik inşası, bir içe dönüş, hatta bir direniş biçimidir. “Yürümek spor değildir,” derken, kapitalist hız kültürüne karşı bir yavaşlık etiği sunar.

Sadece yürümek değil, utanç, güvenlik, itaatsizlik, savaş ve şiddet gibi temalar da onun felsefi haritasında önemli yer tutar. Désobéir (İtaatsizlik Üzerine) adlı kitabında modern bireyin etik sorumluluklarını tartışırken, Le Principe Sécurité’de özgürlük ile güvenlik arasındaki gerilimli ilişkiyi sorgular.

Bugün hâlâ yazan, dersler veren ve düşünen Gros, felsefeyi sokaklara, patikalara, kırsala taşıyan nadir düşünürlerden biridir. Onun yürüyüşleri birer kaçış değil, dünyaya başka türlü yaklaşma biçimidir. Çünkü ona göre düşünmek bazen durmak değil, yürümeye devam etmektir.

Yazarlar sizi okumaya davet ediyor.

Sevgi’yle okuyunuz…