Performans İçin Koçluk, John Whitmore

“Koçluk alan kişi gerçeklere ulaşır ve yeni beceriler ve davranışlar geliştirir, ancak bunu söylendiği ya da öğretildiği için değil, koçluğun tetiklemesiyle kendi içinden keşfederek yapar.”

– John Whitmore

Merhaba

“Performans için Koçluk”, hem İngiltere’de hem de başka ülkelerde insan kaynakları departmanlarında ve koçluk okullarında koçluk metodolojisi üzerine tanımlayıcı bir kitap haline geldi ve şimdi, bu alandaki bilgi dağarcığına daha başka birçok iyi kitap katılırken, genel anlamda hepimiz ortak bir grup prensibi paylaşıyoruz.

Koçluk mesleği, bütün beklentilerin ötesinde genişleyip olgunlaşırken başlangıçta karşılaşılan sorunları da ağırbaşlılık ve az bir sıkıntıyla yönetti. Profesyonel koç birliklerinin sayısı giderek artıyor ve temelde bunların rekabet etmek yerine işbirliği yaptıklarını görmek sevindirici. Bunların en büyüğü olan International Coach Federation (Uluslararası Koçluk Federasyonu), tüm dünyada yaklaşık 20.000 üyeye sahip. Akreditasyon, nitelikler, standartlar ve etik ilkeler çok sorumlu bir şekilde kabul ediliyor ve izleniyor. Koçluk, küçük ölçekli bir endüstriden saygı duyulan bir mesleğe dönüşüyor ve sadece bu konuda yayın yapan çeşitli dergiler var. Bu kitap Japonca, Çince, Korece, Rusça ve çoğu Avrupa dilleri dahil olmak üzere 22 dilde yayınlandı ve tüm dünyada 500 binden fazla sattı.

Benötesi Koçluk  Aracılığıyla Dönüşüm

Eğitim, motivasyon ve yönetim gibi koçluk da insanların içlerindeki en iyiyi nasıl çıkardıklarına ilişkin psikolojik gelişmeleri ve anlayışı takip etmek zorundadır. Bazı çevrelerin bildiği şey ile bunun kalabalık tarafından eksiksiz benimsenmesi arasında daima bir zaman farkı olur. Ne yazık ki bu durum koçluk için de geçerlidir. Örneğin, spor koçluğunun temeli hâlâ esas olarak davranış psikolojisidir, çok fazla işyeri koçluğu hâlâ bilişsel psikolojiyle sınırlıdır ve başka birçok koç farkındalığın kendisinin büyük ölçüde tedavi edici olduğunu savunan hümanist psikoloji ilkelerine hapsolmuştur. The Inner Game ise irade, niyet ya da sorumluluk prensibini vurgulayan “benötesi” psikolojiyi yansıtır.

Benötesi Psikoloji

Benötesi psikoloji, yaklaşık bir asır önce Carl Jung ve Roberta Assagioli tarafından yaratıldı ancak zamanlarının oldukça ilerisindeydiler ve bazı insanların dinle olumsuz şekilde ilişkilendirdiği ruhaniliğe yapılan atıflarla alevlenen bir dirençle karşılaştılar. Ancak günümüzde , hayatta yeni yollar keşfetmek için daha fazla istek duyuluyor ve koçların benötesi koçlukla hız kazanmak için ayağa kalması gerek.

Düzgün bir benötesi koç eğitimi alınması şiddetle tavsiye ediliyor… Gelişin…

Koçluk, insanların kendi performanslarını azamiye çıkarmaları için potansiyellerini serbest bırakmaktır. Onlara öğretmek yerine öğrenmelerine yardım etmektir.

İyi koçluk, şaşırtıcı potansiyelini ortaya koyacaksa, derin bir kavrayış ve çok fazla pratik gerektiren bir beceridir. Bu kitap, koçluğun ilkelerini açıklıyor ve bunları hem iş dünyasından hem de spor alanından yüksek performans örnekleriyle gösteriyor. Koçluğun gerçekte ne olduğunu; ne için, ne kadar ve kim tarafından kullanılabileceğini tanımlayarak koçluk sürecini ve uygulamasını netleştiriyor.

“Performans için Koçluk“, ileri düzey “Benötesi Koçluk“, koçluk ve liderlik arasındaki geçiş evrilme ve sosyal sorumluluk, koçluğun geleceği ve kriz ile değişim zamanlarındaki uygulamaları üzerine içerdiği ayrıntılı bilgilerle koçluk çıtasını yükseltiyor.

Günümüzde Koçluğun Rolü

Bugünün hızlı değişen, belirsizliklerle dolu dünyasında insanlar artık direktiflerden çok, içsel potansiyellerini keşfetmek ve kendi yollarını bulmak istiyorlar. Bu anlamda koçluk, sadece iş performansını değil; duygusal zekâyı, farkındalığı ve liderliği de içine alan bütüncül bir gelişim yolculuğuna dönüşüyor. Whitmore’un vizyonu, koçluğu “öğreten” değil “aydınlatan” bir rehberliğe evriltmekti—bugün bu vizyon daha da kıymetli.

GROW Modeli (Goal – Reality – Options – Will)

GROW modeli de Whitmore’un en bilinen katkısı

• Goal (Hedef): Koçluk sürecinde kişinin ulaşmak istediği hedefi netleştirmek.
• Reality (Gerçeklik): Mevcut durumun, engellerin ve kaynakların farkına varmak.
• Options (Seçenekler): Hedefe ulaşmak için olası yolları ve alternatifleri keşfetmek.
• Will (İrade): Kişinin hangi adımları atacağına karar vermesi ve sorumluluk alması.

Bu model, koçluk görüşmelerini yapılandırmak için basit ama güçlü bir çerçeve sunuyor. Günümüzde hem iş dünyasında hem de kişisel gelişimde hâlâ en çok kullanılan yöntemlerden biri.

Performans İçin Koçluk Bölümleri

1. Koçluğun İlkeleri: Bu bölüm, koçluğun temel prensiplerini ortaya koyuyor. Whitmore’a göre koçluk, kişilerin potansiyellerini serbest bırakmalarına yardımcı olmak, öğretmek yerine öğrenmeye rehberlik etmektir. Dinleme, güçlü sorular sorma, yargısız bir alan yaratma gibi ilkeler burada vurgulanıyor. Amaç, bireyin kendi içinden çözümler bulmasını sağlamak.
2. Koçluk Uygulaması: Kitap, koçluğun nasıl uygulanacağını hem iş dünyasından hem de spor alanından örneklerle gösteriyor. Burada koçluk sürecinin adımları, kullanılan yöntemler ve pratik uygulamalar anlatılıyor. Koçluk, sadece performansı artırmak için değil, aynı zamanda öz farkındalık ve kişisel gelişim için bir araç olarak ele alınıyor.
3. Yüksek Performans İçin Liderlik: Whitmore, koçluğu liderlikle ilişkilendiriyor. Geleneksel hiyerarşik liderlik yerine, destekleyici ve katılımcı bir liderlik anlayışını öne çıkarıyor. Bu bölümde, liderlerin koçluk yaklaşımıyla ekiplerinin potansiyelini nasıl açığa çıkarabileceği ve sürdürülebilir yüksek performans yaratabileceği açıklanıyor.
4. Benötesi Koçlukla Dönüşüm: Bu kısım, koçluğun psikolojik ve ruhsal boyutuna odaklanıyor. Carl Jung ve Assagioli’nin geliştirdiği benötesi psikolojiye dayanan yaklaşım, kişinin sadece dış başarılarını değil, içsel dünyasını ve anlam arayışını da kapsıyor. Whitmore, koçluğun bireyleri ruhsal gelişim ve içsel dönüşüm yolculuğuna davet eden bir süreç olduğunu vurguluyor. Bu, koçluğu “öğreten” değil “aydınlatan” bir rehberliğe dönüştürüyor.

Bu dört bölüm, koçluğun temel ilkelerden uygulamaya, liderlikteki rolünden ruhsal dönüşüme kadar geniş bir çerçevede ele alındığını gösteriyor. Whitmore’un vizyonu, koçluğu sadece performans artırma tekniği değil, bireyin bütünsel gelişimini destekleyen bir yolculuk olarak tanımlamak.

Yazarın Notu: “Kişisel İzlenimim“

2013-2014 yıllarında “Temel Koçluk Eğitimi” aldığımda, koçlukla ilgili zihnimde şekillenen temel ilkeler vardı: Dinlemek, soru sormak, yargısız bir alan yaratmak… O zamanlar bu kavramlar hem büyüleyici hem de soyut geliyordu.

“Performans İçin Koçluk” kitabını yıllar sonra elime aldığımda, bu ilkelerin ne kadar derin, dönüştürücü ve evrensel olduğunu yeniden keşfettim. Kitap, yalnızca koçluk metodolojisini değil, insanın içsel gelişimini, öz farkındalığını ve potansiyelini nasıl ortaya çıkarabileceğini çok sade ama çarpıcı biçimde anlatıyor.

Eğitimde öğrendiklerimin anlamı, bu kitapla bir kez daha yerine oturdu. Sadece koçluk yapanlar için değil; liderlik, öğreticilik ya da insanlarla çalışan herkes için mutlaka okunması gereken bir kaynak.

Peki dünyadaki koçluk anlayışı Whitmore’un yaklaşımına ne kadar benziyor?

Türkiye’de Koçluk Anlayışı ve Whitmore’dan Farklılıklar

• Yeni bir alan: Türkiye’de profesyonel koçluk, özellikle 2000’lerden sonra yaygınlaşmaya başladı. Bu nedenle Whitmore’un vizyonu kadar köklü bir kültür henüz oluşmuş değil.
• Danışmanlık ile karışması: Koçluk çoğu zaman “danışmanlık” veya “mentorluk” ile karıştırılıyor. Oysa Whitmore’un yaklaşımı, bireyin kendi çözümünü bulmasına rehberlik etmekti. Türkiye’de ise hâlâ “yol gösterme” ve “öğretme” beklentisi baskın olabiliyor.
• Hiyerarşik kültür: İş dünyasında hiyerarşi güçlü olduğu için, liderlerin koçluk yaklaşımını benimsemesi zorlaşıyor. Whitmore’un “katılımcı liderlik” anlayışı, Türkiye’de bazı kurumlarda uygulanıyor ama genelde klasik yönetim tarzı hâkim.
• Eğitim ve sertifikasyon farkı: Uluslararası koçluk federasyonlarının (ICF, EMCC) standartları Türkiye’de de var, fakat uygulamada kalite farklılıkları olabiliyor. Bu da Whitmore’un öngördüğü profesyonel ve etik çerçevenin tam oturmadığını gösteriyor.
• Benötesi yaklaşım eksikliği: Whitmore’un ruhsal ve anlam odaklı “benötesi koçluk” vizyonu, Türkiye’de henüz çok sınırlı bir çevrede biliniyor. Daha çok performans ve kariyer odaklı koçluk ön planda.

Performans İçin Koçluk, okumayanlara tavsiye, okuyanlara bilgiyi hatırlatma amaçlı. John Whitmore’un Performans İçin Koçluk kitabı, günümüz dünyasında hem bireyler hem de kurumlar için hâlâ çok değerli. Çünkü değişimin ve rekabetin hızlandığı bu dönemde, insanların kendi potansiyellerini keşfetip geliştirmeleri zorunlu hale geldi. Whitmore’un koçluk yaklaşımı, kişiye kendi içinden çözümler bulma ve özgün davranışlar geliştirme fırsatı tanıyor; böylece kalıcı ve gerçek bir gelişim sağlanıyor.

Eserin Günümüz İçin Önemi Nedir?

• Koçluk kültürünün temeli: Kitap, koçluğu bir “öğretme” değil, bireyin kendi potansiyelini keşfetmesine yardımcı olan bir süreç olarak tanımlar. Bu yaklaşım, günümüzde hem iş dünyasında hem de kişisel gelişimde standart kabul ediliyor.
• GROW Modeli’nin yaygınlaşması: Whitmore’un geliştirdiği GROW modeli (Goal, Reality, Options, Will), bugün dünyanın dört bir yanında koçluk, liderlik ve eğitim süreçlerinde kullanılan en popüler çerçevelerden biridir.
• Liderlik anlayışında dönüşüm: Kitap, geleneksel hiyerarşik liderlikten uzaklaşıp, çalışanların potansiyelini açığa çıkaran işbirlikçi liderliği öne çıkarır. Bu, modern şirketlerde “çalışan deneyimi” ve “katılımcı yönetim” trendleriyle doğrudan örtüşüyor.
• Küresel etki: İlk baskısı 1992’de çıkan eser, 25 farklı baskı yapmış ve 20 dile çevrilmiştir. Bu da koçluğun evrensel bir dil haline gelmesine katkı sağlamıştır.
• Performans ve dönüşüm: Günümüzde sadece iş performansını değil, bireylerin öz farkındalık ve ruhsal gelişimini de destekleyen bir araç olarak görülüyor. Bu yönüyle “benötesi koçluk” yaklaşımı, modern dünyada anlam arayışına cevap veriyor.

Neden hâlâ güncel?

• Çalışma kültürü değişti: Uzaktan çalışma, hibrit modeller ve hızlı değişim çağında, koçluk liderlerin en güçlü aracı haline geldi.
• İnsan odaklı yönetim: Çalışan bağlılığı, motivasyon ve yaratıcılık artık sadece maaşla değil, liderlerin koçluk yaklaşımıyla sağlanıyor.
• Sürdürülebilir başarı: Whitmore’un vizyonu, kısa vadeli performans yerine uzun vadeli gelişim ve dönüşüm odaklıdır.

“Performans İçin Koçluk” günümüzde hâlâ bir başucu kitabı çünkü hem bireylerin hem de kurumların potansiyelini açığa çıkaran koçluk kültürünü kurumsallaştırmıştır.

John Whitmore: ” Yarış Pilotu ve Psikolojiye Geçiş“

John Whitmore, modern yönetici koçluğunun öncülerinden biri olarak kabul edilen İngiliz yarış pilotu, yazar ve koçluk alanında bir vizyonerdir. Motor sporlarından ayrıldıktan sonra kişilerarası psikolojiye ilgi duymaya başladı ve özellikle irade, niyet ile sorumluluk kavramlarına odaklandı. Bu alanlardaki bilgi ve deneyimlerini önce spor dünyasında, ardından iş dünyasında uygulamaya koydu.

1970 yılında, ABD’de Esalen Enstitüsü’nde William Schutz gibi önde gelen psikologlarla çalıştı ve Harvardlı eğitimci Timothy Gallwey’den koçluk eğitimi aldı. 1979’da İngiltere’de Gallwey’in liderliğinde kurulan Inner Game ekibine katıldı. Başlangıçta tenis ve golf oyuncularına koçluk yapan ekip, kısa sürede bu yaklaşımın liderler ve yöneticiler için de etkili olduğunu keşfetti. Bu süreçte Whitmore, “performans koçluğu” terimini ortaya attı ve böylece günümüz koçluk hareketinin temelini attı.

Performance Consultants Şirketi: 1980’lerde Whitmore, performans koçluğu ve liderlik gelişimi alanlarında faaliyet gösteren Performance Consultants şirketini kurdu. Koçlukla performansın artırılabileceğini, öğrenme sürecinin keyifli hale getirilebileceğini ve işte anlam duygusunun geliştirilebileceğini gösterdi.

Whitmore, GROW Modeli: Whitmore, koçluk dünyasında en çok GROW modeli’nin ortak yaratıcısı olarak tanınıyor. Bu model, hedef belirleme ve çözüm odaklı koçluk sürecinin temelini oluşturuyor ve günümüzde dünya çapında yaygın şekilde kullanılıyor.

Esalen ve Inner Game Deneyimi: 1990’larda Avrupa Mentorluk ve Koçluk Konseyi’nin (EMCC) kurucuları arasında yer aldı ve Uluslararası Koçluk Federasyonu’nun (ICF) mütevelli heyetinde görev yaptı. 2017’de yaşamını yitiren Whitmore, ardında güçlü bir koçluk mirası bıraktı.

John Whitmore, koçluğu bir meslek haline getiren, onu hem spor hem iş dünyasında uygulayan ve GROW modeli ile koçluk kültürünü evrenselleştiren vizyoner bir isimdir.

Yazarlar sizi okumaya davet ediyor.

Sevgiyle okuyunuz…