Türk Mitolojisi, Prof. Dr. Bahaeddin Öğel

“Oğuz destanında da görüldüğü gibi, Türk mitolojisindeki kahramanların hatunları, umumiyetle Tanrı tarafından gönderilmiş kutsal kadınlardı. Türk mitolojisindeki erkek insani, kadın ise ruhani bir kisveye bürünmüşlerdi.“

— Prof. Dr. Bahaeddin Öğel

Merhaba

Bahaeddin Ögel, 42 yıllık akademik hayatını Ankara Üniversitesi’nde geçirdi. Aralarında Millî Eğitim Bakanlığı, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu, Türk Tarih Kurumu’nun da yer aldığı pek çok kurumda danışman, raportör, üye veya idareci olarak hizmet etti.

Bahaeddin Ögel, Orta Asya Türk tarihi ile ilgili Çin arşivlerinden faydalanarak araştırmalar yapan sayılı tarihçilerdendi. Özellikle Türk kültür tarihi alanında önemli çalışmalar hazırladı. Alman ekolünü ve metotlarını Türk araştırmacılara tanıttı ve Türk metotları ile kaynaştırarak özgün bir araştırma yöntemi geliştirdi. Türk tarihinin bütünlüğü, Türklerin göçebeliği, Türk-Moğol meselesi gibi pek çok tarihsel mesele hakkında tezler ortaya attı. Alanıyla ilgili 20 cilt kitap ve 120’den fazla makale yazdı. Almanya, İngiltere, İtalya, Danimarka, Macaristan, Avusturya, İran, Tayvan, Moğolistan, Türkmenistan, Tacikistan ve Azerbaycan gibi ülkelerde ilmî çalışmalar yürüttü. Almanca, İngilizce, Çince, Farsça, Rusça ve Moğolca’nın yanı sıra çağdaş Türk lehçelerini de bilen Ögel, 7 Mart 1989 günü akciğer kanseri sebebiyle hayatını kaybetti.

Her insan topluluğundan insan olmaz. Dolayısıyla millet olmanın özellikleri vardır. Tarihin derinliklerinden beri ortak yaşanmışlık, kederde ve sevinçte birliktelik ve varlık yokluk mücadeleleri verme; bu tecrübelerle ortak kültür oluşturma milletleri oluşturur. İşte mitoloji ortak kültür değerlerinden ve millet olmanın hatta büyük millet olmanın özelliklerindendir.

Türklerin yazılı ve sözlü olarak köklü ve zengin bir mitolojisi vardır. bu zenginliklerin tespiti, kayda alınması ve sonraki nesillere ulaştırılması son derece önemlidir. Prof. Dr. Bahaeddin Öğel‘in ömrünü vererek iki cilt biçiminde hazırladığı “Türk Mitolojisi” başlıklı eseri, Türk mitolojisinin tespiti, kayda alınması ve gelecek nesillere ulaştırılmasına gerçekten güzel bir örnektir. Gerçek anlamda geçmişe ve geleceğe ışık tutmaktadır.

Bugünkü milletler arasında da, köklü bir mitolojiye sahip olanlar veya olmayanalar vardır. Mesela Alman ve İskandinavya kavimleri, çok geniş ve eski bir edebiyata sahiptirler. Bunun için de bu milletler, tarihi metoda büyük bir önem vermişlerdir. Ne yapalım ki bizim de çok eski bir tarih ve edebiyatımız vardır.

1. cilt “efsaneler”

Tarihlerde geçen ve özel olarak eskiden yazılmış Türk efsaneleri. Halk ağzından derlenmiş efsaneler. Hun, Göktürk ve Uygurlarla ilgili efsaneler toplama ve inceleme.

2. cilt “Türk Mitolojisinin Motifleri”

Devlet destanlarının, halk arasındaki kalıntıları ile izleri ve kökleri üzerinde durulmuştur. Halktan gelmeyen veya halka dayanmayan devlet destanlarının değerleri, daha azalmış olur. Eğer devlet mitolojisinin motifleri, halk destanları ile masalları içinde yaşamış ise, konunun ruhunun boyutları, çok daha büyük ve görkemli olacaktır.

Mehmet Bahaeddin Öğel, Orta Asya Türk Tarihi alanlarında uzman Türk tarihçidir.

Türk Mitolojisi, Kaynakları ve açıklamaları ile destanlar okumayanlara tavsiye, okuyanlara bilgiyi hatırlatma amaçlı. “Türk Mitolojisi”, Prof. Dr. Bahaeddin Öğel tarafından yazılmış, Türklerin tarihî ve kültürel geçmişine dair derinlemesine bir inceleme sunan önemli bir eserdir. Prof. Dr. Bahaeddin Öğel, Türk kültürü, halk bilimi ve mitoloji alanında önemli bir akademisyen olarak tanınır ve bu eser, Türk mitolojisinin kökenlerini, sembollerini, inançlarını, efsanelerini ve bu unsurların halk kültüründeki yansımalarını kapsamlı bir şekilde ele alır.

Türk Mitolojisi adlı eser, Türk halklarının tarih boyunca benimsediği mitolojik inançları, tanrı figürlerini, yaratılış efsanelerini ve diğer mitolojik öğeleri ayrıntılı bir şekilde incelemektedir. Bahaeddin Öğel, Türk mitolojisinin Orta Asya’dan günümüze kadar gelen evrimini, halk kültüründeki izlerini ve bu mitolojik figürlerin günlük yaşamdaki etkilerini ortaya koyar. Ayrıca, bu mitolojik öğelerin Türklerin dini inançları ve dünya görüşleriyle nasıl şekillendiğini de ele alır.

Türk Mitolojisinin Temel Unsurları:

1. Tanrılar ve Mitolojik Figürler: Türk mitolojisinde önemli bir yer tutan Tanrılar, devler, yeraltı tanrıları gibi mitolojik figürler eser içinde kapsamlı bir şekilde anlatılmaktadır. Bu figürlerin Türk halklarının evren görüşünü nasıl şekillendirdiği, nasıl tanımlandıkları ve hangi işlevleri yerine getirdikleri detaylı bir şekilde ele alınır.
2. Yaratılış Efsaneleri: Türklerin yaratılış hakkındaki inançları da Türk Mitolojisi‘nin önemli bir parçasıdır. Eski Türkler, dünyayı ve insanı nasıl yarattıklarıyla ilgili çeşitli efsaneler barındırır. Bunlar, hem sözlü hem de yazılı olarak halk arasında farklı biçimlerde varlıklarını sürdürmüştür.
3. Doğa ve Doğaüstü Varımlar: Doğanın ve doğaüstü varlıkların Türk mitolojisindeki yeri oldukça önemlidir. Gök, yer, su ve diğer doğal elementlerle ilişkilendirilen tanrılar ve varlıklar, Türk halklarının doğayla olan ilişkisini anlamak için anahtar unsurlar sunar.
4. Efsaneler ve Destanlar: Türk mitolojisi, halk edebiyatında efsaneler ve destanlarla pekiştirilmiştir. Örneğin, Oğuz Kağan Destanı gibi büyük destanlar, Türk mitolojisinin en önemli örneklerinden biridir. Bu destanlarda Türk halkının kahramanlık, cesaret ve yücelik anlayışı mitolojik bir boyutta anlatılır.
5. Şamanizm ve İnançlar: Şamanizm, eski Türk toplumunun inanç sisteminde önemli bir yer tutmuştur. Türklerin şamanlar aracılığıyla ruhsal yolculuklar yapması, doğa ile iç içe bir yaşam sürmesi ve doğaüstü varlıklarla ilişki kurması da mitolojilerinde belirgin bir tema olarak yer alır. Öğel, şamanizmin Türk kültüründeki etkisini de kapsamlı bir şekilde açıklar.
6. Türk Mitolojisinin Simbolizmi: Kitap, Türk mitolojisindeki semboller ve ritüellerin anlamlarını derinlemesine irdeler. Mitolojik figürlerin kullandığı semboller, her bir tanrının, kahramanın veya mitolojik varlığın nasıl bir anlam taşıdığı, halk kültürüne nasıl yansıdığı ve günlük yaşamda ne gibi roller üstlendiği anlatılır.

Bahaeddin Öğel, Türk mitolojisinin sadece Orta Asya ile sınırlı kalmayıp, Batı Türkleri, Doğu Türkleri, Osmanlı İmparatorluğu ve modern Türkiye‘deki mitolojik unsurların nasıl bir devamlılık gösterdiğini de araştırmıştır. Türklerin göçleriyle birlikte farklı coğrafyalarda şekillenen ve evrilen mitolojik anlatıların çeşitliliği, eserin ana temalarından biridir. Ayrıca, Türk mitolojisinin diğer Asya halkları ve Avrupa kültürleriyle olan benzerlikleri de vurgulanır.

Prof. Dr. Bahaeddin Öğel‘in “Türk Mitolojisi” adlı eseri, Türk halkının mitolojik dünyasını anlamak için önemli bir başvuru kaynağıdır. Öğel, Türklerin tarih boyunca taşıdığı kültürel ve mitolojik izleri ayrıntılı bir şekilde ortaya koyarak, hem akademik çevrelere hem de genel okuyuculara Türk mitolojisinin zenginliğini sunar. Türklerin eski inançlarını, tanrılarından efsanelerine kadar pek çok unsuru günümüze taşımakta önemli bir rol oynar ve Türk halkının kültürel mirasını daha iyi anlamamıza katkı sağlar.

Yazarlar sizi okumaya davet ediyor.

Sevgiyle okuyunuz…