Körlük, Jose Saramago

Neler görmek zorunda kaldığımı bir bilebilseydin, gözlerinin görmemesini isterdin…

— Jose Saramago

Merhaba

Yazgı ona elli beş yaşında körlüğü yaşatınca, Jose Saramago’nun Nasihatlar Kitabı’ndan alıntılayıp Körlük romanının alınlığına koyduğu “Bakabiliyorsan, gör. Görebiliyorsan, gözle.” sözü, yaşamından çıkmış, Borges yalnızca görebilmekten değil, gizleyebilmekten de yoksun kalmıştır. Yine de, körlük, sonraki yaşamında, hiçbir zaman onun iç aleminde, hayalleriyle kurduğu okuma evreninin özgür gezgini olmasını önleyememiştir.

Jose Saramago’nun Körlük adlı eserinde olayların geçtiği yer belirsizdir; adı verilmemiştir. Bunun nedeni, yazarın evrensel konulu bir yapıt oluşturmak istediği için bu ağır, korkulu, ahlâkî değerlerin çöktüğü ortamı herhangi bir mekândan soyutlamıştır.

Kitaptaki kahramanların gerçek isimleri yoktur. Bunun nedeni de yine aynı şekilde evrensellik taşıyan konuya bağlı kalmaktır. Kahramanlar, sıfatları ile anılmaktadır. Örneğin göz doktoru, doktorun eşi, koyu renk gözlüklü genç kız, oto hırsızı, gözü siyah bantlı yaşlı adam, ahlâksız körlerin şefi gibi…

Adı bilinmeyen bir ülkenin adı bilinmeyen bir kentinde, arabasının direksiyonunda trafik ışığının yeşile dönmesini bekleyen bir adam ansızın kör olur. Ancak karanlıklara değil, bembeyaz bir boşluğa gömülür. Arkasından, körlük salgını bütün kente, hatta bütün ülkeye yayılır. Ne yönetim kalır ülkede, ne de düzen; bütün körler karantinaya alınır. Hayal bile edilemeyecek bir kaos, pislik, açlık ve zorbalık hüküm sürmektedir artık. Yaşam durmuştur, insanların tek çabası, ne pahasına olursa olsun hayatta kalmaktır. Roman, kentteki akıl hastanesinde karantinaya alınan, oradan kurtulunca da birbirinden ayrılmayan, biri çocuk yedi kişiye odaklanır. Aralarında, bütün kentte gözleri gören tek kişi olan ve gruptakilere rehberlik eden bir kadın da vardır. Bu yedi kişi, cehenneme dönen bu kentte, hayatta kalabilmek için inanılmaz bir mücadele verir.

Saramago’nun müthiş bir gözlem gücüyle betimlediği bu kaotik dünya, insanın karanlık yüzünün simgesi…

Körlük, ürkütücü bir roman, beklenmedik bir felaketi yaşayan bir toplumun nasıl çöktüğünün, nasıl bencilleştiğinin ve değer yargılarını yitirdiğinin hikayesi. Konusunun ürkütücülüğüne rağmen olağanüstü bir şiirsellikle anlatılmış bu unutulmaz roman, usta yazarın belki de en etkileyici yapıtı.

Körlük, okumayanlara tavsiye, okuyanlara bilgiyi hatırlatma amaçlı. José Saramago‘nun “Körlük” adlı romanı, insan doğasının en karanlık yönlerini ve toplumsal düzenin çöküşünü ele alan çarpıcı bir eserdir. Günümüzde bu roman, toplumsal krizler, bireysel özgürlük ve insanlık değerleri üzerine yapılan tartışmalarda hâlâ büyük bir önem taşımaktadır.

• Toplumsal Çöküş ve Kaos: Roman, ani bir salgınla insanların körleşmesini ve bunun toplumsal düzeni nasıl altüst ettiğini anlatır. Pandemiler, ekonomik krizler ve savaşlar gibi küresel olaylar karşısında toplumların nasıl tepki verdiğini anlamak için güçlü bir metafor sunar.
• Bireysel ve Kolektif Davranışlar: İnsanların kriz anlarında nasıl bencilleştiğini, ahlaki değerlerin nasıl çöktüğünü ve hayatta kalma içgüdüsünün nasıl baskın hale geldiğini gösterir.
• Gözetim ve Kontrol Mekanizmaları: Roman, bireylerin özgürlüğünün nasıl kısıtlanabileceğini ve otoriter yönetimlerin krizleri nasıl fırsata çevirebileceğini sorgular. Dijital gözetim, büyük veri ve bireysel haklar gibi günümüz konularıyla bağlantılıdır.
• Empati ve İnsanlık: Kitap, insanın iç dünyasını ve dayanışmanın önemini vurgular. Modern dünyada bireysel çıkarların öne çıkması ve toplumsal dayanışmanın azalması gibi konularla doğrudan ilişkilidir.

Saramago’nun bu eseri, toplumların krizler karşısında nasıl değiştiğini ve insan doğasının sınırlarını sorgulayan zamansız bir roman olarak hâlâ büyük bir etkiye sahiptir.

José Saramago Hayatı ve Kariyeri

José Saramago, Portekiz’in Lizbon kentinin kuzeyindeki küçük bir köy olan Azinhaga’da (Ribatejo) doğdu. Yoksul bir köylü ailenin oğlu olarak büyüdü. Ailesiyle birlikte taşındığı Lizbon’da öğrenim gördü. Öğrenimi sırasında kırsal kesimde çalıştı. Ekonomik sorunları nedeniyle okulu bıraktı. Makinistlik eğitimi aldı. Teknik ressamlıktan redaktörlüğe, editörlüğe ve çevirmenliğe kadar birçok işte çalıştı. Daha sonra bir yayınevinde, yayın hazırlığı ve üretim departmanında görev yaptı. Diario ve Lisboa gazetelerinde kültür editörü olarak çalıştı. Siyasi yorumlar yazdı. Portekiz Yazarlar Birliği’nin yönetim kurulunda görev üstlendi. 1976’dan sonra kendini tümüyle kitaplarına verdi. 1993’te Kanarya Adaları’ndaki Lanzarote adasına yerleşti. Pilar del Rio ile evlendi. İlk romanı Günah Ülkesi (Terra do Pecado) 1947’de yayımlandı. 1995 yılında kaleme aldığı Körlük adlı romanıyla birlikte geniş kitlelerce tanındı, büyük bir başarı yakaladı. Yazarın romanları ve denemelerinin yanı sıra iki şiir kitabı ve oyun kitapları da vardır. José Saramago, 1998 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanmaya layık görüldü. Yazarın anlatma biçimi gayet dikkate değerdir ve öğüt niteliğindedir. Kitaplarındaki düz yazılarında, kendine özgü bir yazım stili vardır: Diyalogları düz yazı biçiminde yazar ve noktalama işareti olarak nokta ve virgülden başkasını kullanmaz. Anlatım dili de oldukça muzip, sade ve akıcıdır. Bunlar da, okuyucuyu yazara bağlayan diğer etkenlerdir.

Yazarlar sizi okumaya davet ediyor.

Sevgiyle okuyunuz…